Historia piłki nożnej jest bardzo interesująca. Sięga ona nie tylko bardzo dawnych czasów, ale też wielu miejsc na świecie. Dziś piłka nożna to wielki biznes, sponsorzy, ogromne pieniądze i wyjątkowa otoczka. Sport ten jest też najpopularniejszą dyscypliną na świecie i gromadzi fanów w każdym zakątku na świecie, a sami piłkarze stanowią dla młodych ludzi wzór do naśladowania. Ale czy było tak od zawsze?
Gdzie powstała piłka nożna?
Pierwsze korzenie piłki nożnej, oczywiście nie w takiej postaci jaką znamy dziś, można znaleźć w Chinach, dokładnie ponad 2000 lat temu. Chińska piłka nożna, czyli „cuju” w czasach panowania dynastii Han była jednym z elementów treningu wojskowego. Zasady były bardzo podobne do dzisiejszych, drużyny składały się z dwunastu graczy i jak to w piłce bywa – wygrywała drużyna, która strzeliła więcej bramek. Piłka w tamtych czasach była wykonana ze skóry i wypełniona była piórami, włosiem lub futrem.
Tamtejsza gra, która początkowo znana była tylko armii z czasem stała się popularna w kręgach całej ludności. Piłka nożna tak spodobała się społeczności, że niektórzy ignorowali nawet rady lekarza w kwestii odpoczynku. Takim przypadkiem był Xiang Chu, który właśnie postanowił zignorować zalecenia doktora i w rezultacie zmarł na boisku. Jak widać piłka nożna nie tylko dziś angażuje ludzi w 100%.
Wraz z upływem czasu piłka w tamtym rejonie traciła na popularności. W okresie panowania dynastii Ming zakazano armii grania w piłkę, a sam futbol był już wtedy kojarzony wyłącznie z korupcją.
Ślady tego sportu można odnaleźć też w starożytnej Grecji, gdzie sport ten nazywał się „episkyros„. Zasady były podobne, dwie drużyny, podobna liczba graczy. Jedną z różnic było to, że gracze mogli używać rąk, stąd tez pojawiają się porównania do rugby. Rzymskie „harpastum” wywodzące się właśnie z greckiego „episkyros” było już grą bardziej brutalną. Było uprawiane w większości przez legionistów i zawierała w sobie sporo elementów walki i brak odpowiednich zasad.
Kiedy powstała piłka nożna jaką dziś znamy?
Za początkową datę powstania piłki nożnej uznaje się rok 1857. Wtedy właśnie powstał Sheffield Football Club, który uznany jest za najstarszy klub piłkarski na świecie. Z kolei najstarszym stadionem świata jest Syndgate Road, to właśnie tam piłkarze Sheffield rozgrywali swoje pierwsze mecze. Mimo to, dopiero w 1863 roku przypieczętowano powstanie futbolu dzięki powstaniu pierwszego związku piłkarskiego – The Football Association (FA). To wtedy federacja ustanowiła zasady gry, m.in. zakaz możliwości zagrania piłki ręką. Na popularność tego sportu miał też fakt wprowadzenia go w szkołach. Co ciekawe, rozłam w FA doprowadził też do powstania odrębnej federacji, która zajmowała się rugby.
W 1871 roku powstały pierwsze krajowe rozgrywki – FA Cup, w których wzięło udział 15 drużyn w walce o krajowe trofeum. Rok później rozegrano pierwszy mecz międzypaństwowy – Anglia vs Szkocja, który przyciągnął tłumy ludzi podobne do tych dzisiejszych.
Piłka kontynuowała szybki rozwój w kolejnych latach, głównie przez uprzemysłowienie. Szkolne kluby stawały się mniejszością z uwagi na powstające nowe, zawodowe kluby. Wtedy to najlepsi gracze zaczęli otrzymywać pieniądze, a bilety na mecz sprzedawano głównie klasie robotniczej.
Piłka coraz bardziej rozprzestrzeniała się po całej Europie i właśnie z tego powodu potrzebowała międzynarodowej organizacji. Międzynarodowa Federacja Piłki Nożnej, czyli FIFA została powołana do życia w 1904 roku. Jej założycielami były reprezentacje takich krajów jak Belgia, Dania, Francja, Holandia, Hiszpania, Szwecja i Szwajcaria. Pierwszymi zasadami, które wprowadziła FIFA były m.in. ujednolicenie zasad rozgrywania meczów i zakaz gry zawodników dla różnych narodów. FIFA przejęła też obowiązek nadzorowania meczów międzynarodowych.
W 1930 roku odbyły się pierwsze w historii Mistrzostwa Świata. Udział w tym turnieju wzięło udział 13 drużyn – 4 z Europy, 7 z Ameryki Południowej i 2 z Ameryki Północnej. W finale zagrały ze sobą reprezentacje Urugwaju i Argentyny. To właśnie Urugwajczycy będący głównymi faworytami tamtych rozgrywek pokonali drużynę przeciwną – 4:2. Turniej okazał się na tyle dużym sukcesem finansowym i sportowym, że postanowiono go organizować co 4 lata.
Międzynarodowa Federacja Piłki Nożnej aktualnie składa się z 211 federacji narodowych, jest nadrzędną organizacją następujących konfederacji piłkarskich:
- Azjatycka Konfederacja Piłkarska (AFC) – powstała 8 maja 1954 roku w Filipinach. AFC zrzesza aktualnie 46 reprezentacji narodowych
- Afrykańska Konfederacja Piłkarska (CAF) – CAF powstała dzięki współpracy czterech państw: Sudanu, Etiopii, Egiptu i Republiki Południowej Afryki. Za datę założenia organizacji zakłada się rok 1957, ponieważ wtedy wybrano pierwszego prezydenta CAF.
- Południowoamerykańska Konfederacja Piłkarska (CONMEBOL) – jest to najdłużej działająca konfederacja piłkarska, która aktywna jest od 1916 roku. Aktualnie zrzesza 10 federacji narodowych, m.in. Argentynę, Brazylię czy Urugwaj.
- Konfederacja Piłki Nożnej Ameryki Północnej, Środkowej i Karaibów (CONCACAF) – założona 18 września 1961 roku w Meksyku. Siedziba CONCACAF znajduje się w Nowym Jorku. Organizacja składa się z 41 federacji narodowych.
- Oceania (OFC) – w skład OFC aktualnie wchodzi 16 federacji narodowych. Oceania jest najsłabszą strefą w FIFA. Ciekawostką jest fakt, że Australia opuściła strefę Oceanii na rzecz Azjatyckiej Federacji Piłkarskiej.
- Unia Europejskich Związków Piłkarskich (UEFA) – organizacja pozarządowa, która zrzesza związki piłkarskie z Europy i Azji. UEFA została założona w 1954 roku w Szwajcarii. UEFA kojarzona jest przede wszystkim z bycia organizatorem europejskich pucharów takich jak Liga Mistrzów, Liga Europy oraz Mistrzostwa Europy.
Historia polskiej piłki nożnej
Początki piłki nożnej w Polsce według różnych źródeł sięgają do roku 1894. Wtedy też odbył się pierwszy udokumentowany mecz na ziemiach Polski między Sokołem Lwowskim i Krakowskim. Zwycięsko z tego spotkania wyszedł Lwów wygrywając 1:0.
Za pierwszy klub założony w Polsce uznaje się drużynę Lechia Lwów, utworzoną w roku 1903. W niektórych artykułach można znaleźć informacje jakoby to Czarni Lwów mieli być najstarszym klubem w Polsce. Według statystyków i historyków różnica w dacie założenia wynosi kilkanaście dni.
W 1919 roku powstał Polski Związek Piłki Nożnej (PZPN), której prezesem został działacz Cracovii Kraków Edward Cetnarski. Pierwsza siedziba PZPN znajdowała się w Krakowie. Polska piłka zaczęła notować duży progres od 1921 roku, kiedy to odbyły się po raz pierwszy rozgrywki o mistrzostwo Polski, które wygrała Cracovia Kraków. W tym samym roku odbył się oficjalny mecz międzypaństwowy, a Polska przegrała z Węgrami 0:1. Rok 1923 to czas ogłoszenia PZPN jako oficjalnego członka FIFA, co zaowocowało wystąpieniem biało-czerwonych na igrzyskach olimpijskich w Paryżu.
W kwestii jednej z najważniejszych dat w historii biało-czerwonych należy wspomnieć rok 1938, w którym to Polska zadebiutowała w mistrzostwach świata. Swój pierwszy mecz reprezentacja przegrała z Brazylią, wynikiem 5:6.
Do największych osiągnięć reprezentacji Polski należy złoty medal zdobyty na Igrzyskach Olimpijskich w 1972 roku. W finale Polacy pokonali Węgry 2:1, a królem strzelców rozgrywek został Kazimierz Deyna, który strzelił 9 bramek. Kolejne wielkie osiągnięcie to trzecie miejsce na mistrzostwach świata w 1974 i 1982 roku. 10 lat po tym wydarzeniu reprezentacja dorzuciła kolejny sukces, tym razem srebrny medal Igrzysk Olimpijskich.
Podsumowanie
Oczywiście nie jest to cała historia piłki nożnej, bo o tym zapewne można by było napisać książkę. Kto by pomyślał, że sport ten jest z nami od tak dawna i cały czas jednocześnie potrafi łączyć i dzielić ludzi. Zgodnie z ideą Sportu Ponad Podziałami mam jednak nadzieję, że w Waszym przypadku mówimy o tej pierwszej czynności :).
Historia piłki nożnej w naszym kraju jest z kolei bardzo bogata, przeszła ciężkie czasy m.in. wojny światowej i należy trzymać kciuki, że w końcu doczekamy się większych sukcesów niż ćwierćfinał Mistrzostw Europy. Bez wątpienia mamy wielu dobrych piłkarzy, którzy mają odpowiednie umiejętności, by reprezentacja regularnie grała na wielkich turniejach. Już niedługo nasi reprezentacji będą mieli okazje do pisania dalszych rozdziałów historii. Czeka nas starcie z Rosją w meczu półfinałowym baraży o mistrzostwa świata w Katarze. Trzymamy kciuki za naszych reprezentantów!
Jeśli znacie ciekawostki z życia piłki to zapraszam do podzielenia się nimi w komentarzu!
Źródła:
pzpn.pl/federacja/historia
thepfsa.co.uk/football-history/
thesefootballtimes.co – the origins of football: a game born of savagery
